Yunan mitolojisinde önemli hikayelerden biri de İkarus’un hikayesidir. Giritli mimar olan Daidalos ve oğlu İkarus, Kral Minos’un emriyle Labyrinthos’a kapatılır. Daidalos kendisi ve oğlu için bu labirentten kaçmaya yarayacak bir çift kanat yapar ve balmumuyla sırtlarına yapıştırır. Daidalos oğlu İkarus’a “Güneşe fazla yaklaşma yoksa kanatlarındaki balmumu erir; çok alçaktan da uçma denizin nemi kanatlarını ıslatarak bozar” diye öğüt verir. İkarus uçabilme özgürlüğü ile babasını dinlemez ve güneşe fazla yaklaşınca balmumu erir ve Ege Denizi’ne düşerek hayatını kaybeder.
Bu hikayeden esinlenilerek, işletme biliminde sıkça kullanılan bir kavram ortaya atılmıştır; İkarus paradoksu. En yalın haliyle İkarus paradoksu, farklı koşullar ortaya çıktığında bizi daha önce başarılı kılan özelliklerimizin, başarımızı sürdürmemizi sağlayamayacağını açık bir şekilde ortaya koymaktadır.
Konuyu biraz daha açarsak, birçok işletme bulunduğu iş kolunda başarılıdır, bu başarıyı elde ederken de belirli tecrübeler elde etmiştir. Bu işletmelerin bazılarındaki yöneticiler, başarıyı elde ederken edindikleri tecrübelere sıkı sıkıya bağlanırlar, daha önce kendilerini başarılı yapan bu tecrübelerini aynı şekilde uygulayarak (aslında daha önce yaptıklarını yaparak) başarılı olmaya devam edeceklerini düşünürler. Fakat değişen şartlar sebebiyle, daha önce yaptıklarının aynısını tekrar etmek işletmeleri yok oluşa sürükler. Üst düzeyde başarılı işletmeler artık etkili olmayan uygulamalarına uzun süre bağlı kaldıklarından çok sık bir şekilde başarısızlıkla karşılaşmaktadırlar.
İkarus paradoksu, yöneticilerin değişmediği, mevcut uygulamalarına sıkı sıkıya bağlı kaldıklarında başarısız olduklarını gösteren bir paradokstur. İşin özü; “Sizi daha önce başarıya götüren iş yapış biçimine bağlı kalmanız, sizin yok olmanıza sebep olabilir” şeklinde özetlenebilir. İkarus paradoksundan kurtulmanın yolu öğrenmeye açıklıktır. Bu yüzden yöneticilerin çok tehlikeli olan öğrenme engeli virüsünden kendilerini kurtarmaları gerekir. Öğrenme engeli virüsü kapan bir yöneticini tipik belirtileri ise şunlardır;
* Sorunu kabul etmemek,
* Sorunu görmemezlikten gelmek,
* Bilgiyi paylaşmamak,
* Ders almamak,
* İlişkilendirememek,
* Sorunlarla kişileri karıştırmak,
* Geçmişin başarılarına sığınmak.
Bu gün Türkiye’de birçok üst düzey yönetici öğrenme engeli virüsünü kapmış durumda ve çoğu da bunun farkında değil. Sizin işletmelerinizde bu virüs yayılıyor mu?